عمل جراحی تعویض مفصل ران
یکی از موفقیت آمیزترین اعمال جراحی است. بعد از انجام تعویض مفصل درد
بیمار که مدت های زیادی وی را از داشتن یک زندگی مولد و شاد بازداشته بود
از بین میرود.
این عمل جراحی همچنین میتواند محدودیت حرکتی مفصل ران
و لنگش بیمار را هم تا حدود زیادی از بین ببرد. ولی جراحی تعویض مفصل ران
چه تاثیری در طول اندام تحتانی و کوتاهی و بلندی پا دارد.
بسیاری از بیماری هایی که مفصل ران را تخریب میکنند
موجب کوتاهی اندام تحتانی هم میشوند. این کوتاهی در غالب موارد به علت
تغییر در شکل سر استخوان ران و کوتاه شدن ارتفاع آن است.
البته در
بعضی موارد شکل حفره استابولوم که سر استخوان ران در آن قرار میگیرد هم
تغییر کرده و بدنبال این تغییر سر استخوان ران محل خود را تغییر داده و کمی
بالاتر میرود.
همین بالا قرار گرفتن سر استخوان ران در مکانی
بالاتر از جای اصلی خود موجب میشود تا کل اندام تحتانی به سمت بالا تغییر
مکان داده که نتیجه آن کوتاه شدن اندام تحتانی است.
البته اکثر
بیماران علت لنگش خود را کوتاهی پا میدانند در حالیکه این تنها یکی از علل
لنگش بوده و علل دیگری مانند درد و ضعف عضلات لگن هم موجب لنگش میشود. در
بعضی موارد بیمار لنگش دارد در حالیکه کوتاهی در اندام تحتانی وی وجود
نداشته و علت لنگش درد و ضعف عضلانی است.
بعد از انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن
یا ران در غالب موارد کوتاهی پای بیمار هم تصحیح میشود. با این حال مواردی
هم وجود دارد که اصلاح کوتاهی اندام بطور کامل امکان پذیر نیست.
علت
اینست که وقتی کوتاهی بوجود میابد نه تنها استخوان های لگن تغییر شکل داده
اند بلکه بافت های نرم اطراف مفصل مانند عضلات، عروق و اعصاب هم خود را با
شرایط جدید تطبیق داده و کوتاه میشوند.
چون در عمل جراحی تعویض
مفصل قسمت های کوتاه شده استخوان با یک مفصل مصنوعی جایگزین میشود کوتاهی
استخوان اصلاح میگردد ولی بافت های نرم با چیزی جایگزین نشده اند.
این
بافت ها باید خود را با شرایط جدید تطبیق بدهند و تنها راه برای این بافت
ها کش آمدن آنها است. مسلما بافت ها تنها تا حدی میتوانند کش بیایند.
در
بین بافت های مختلفی که در اطراف مفصل وجود دارند حساس ترین آنها در مقابل
کش آمدت عصب سیاتیک است. در صورتی که این عصب زیاد تحت کشش قرار گیرد فلج
میشود.
بنابراین پزشک جراح نمیتواند برای تحصیح کوتاهی پا،
اندام را تا هر حدی که مایل بود بلند کند. معمولا بلند کردن پا تا حدود ۲
سانتیمتر بدون اشکال خاصی امکانپذیر است.
بلند کردن بین ۴-۲ سانتیمتر باید بسیار با احتیاط صروت گرفته تا عصب سیاتیک براثر کشش بیش از حد آسیب نبیند.
در
این محدوده ذکر شده پزشک جراح در حین جراحی تصمیم میگیرد که تا چه میزان
میتوان طول اندام کوتاه شده را بلند کرد ولی معمولا بلند کردن بیش از ۴
سانتیمتر اقدام خطرناکی بوده که عاقلانه نیست.
باید در نظر داشت که
حتی اگر بعد از جراحی طول هر دو پا یکسان شود ممکن است لنگش بیمار همچنان
ادامه یابد. همانطور که ذکر شد علت این لنگش معمولا ضعف عضلات لگن است که
در اثر بیماری طولانی مدتی که سال ها در لگن بیمار بوده ایجاد شده است.
بعد
از جراحی بیمار با راهنمایی پزشک معالج نرمش هایی را انجام میدهد تا این
عضلات را تقویت کند. با تقویت این عضلات لنگش وی تا حدود زیادی از بین
خواهد رفت ولی ممکن است ضعف عضلانی آنقدر زیاد باشد که حتی با نرمش و ورزش
هم بطور کامل از بین نرود. در این موارد ممکن است مقداری لنگش برای بیمار
باقی بماند.
عمل جراحی تعویض مفصل ران یکی از کارا ترین روش های از بین بردن مشکلات ناشی از آرتروز و ساییدگی مفصل لگن و ران است. در این مقاله مشخص میکنیم که جراحی تعویض مفصل لگن چگونه میتواند درد و دیگر مشکلات ناشی از آرتروز را از بین ببرد.
آرتروز
یا استئوآرتریت یا آنطور که مردم میگویند ساییدگی مفصل، نوعی بیماری مفصلی
است که معمولا با خراب شدن غضروف مفصلی شروع میشود و بدنبال آن تغییرات
دیگری در مفصل و بافت های اطرف آن ایجاد میگردد که نتیجه آن درد و محدودیت
حرکتی در مفصل گرفتار شده است. مفصل ران در ناحیه لگن هم میتواند دچار
آرتروز و ساییدگی شود.
نوع درمانی که پزشک برای آرتروز و ساییدگی مفصل ران در نظر میگیرد بسته به عوامل مختلفی مانند شدت ساییدگی، سن بیمار، وجود بیماری های همراه و یا بیماری های زمینه ای متفاوت است.
در
مراحل ابتدایی میتوان درد بیمار را با کمک اقداماتی مانند استفاده از
داروهای مسکن و یا ضد التهاب، کم کردن فعالیت های بدنی فرد و گرم نگه داشتن
موضع درد کاهش داد.
در مراحل پیشرفته تر آرتروز لگن، میتوان از
اعمال جراحی استئوتومی استفاده کرد. با این حال وقتی شدت آرتروز و ساییدگی
زیاد باشد بهترین راه درمان استفاده از عمل جراحی تعویض مفصل ران است.
در عمل جراحی تعویض مفصل ران استخوان های تشکیل دهنده مفصل از بدن خارج شده و با اجزاء مصنوعی جایگزین میگردند.
در
این نوع از عمل جراحی سر و قسمتی از گردن استخوان ران خارج شده و سپس سطح
داخلی استابولوم کاملا تراش داده میشود تا به شکل یک نیمکره کامل درآید.
سپس
در داخل این نیمکره استخوانی یک نیمکره فلزی قرار داده شده و محکم میشود.
درون این نیمکره فلزی یک نیمکره دیگر از جنس پلی اتیلن یا فلز و یا سرامیک
قرار داده میشود.
از طرف دیگر بجای سر استخوان ران یک سر فلزی یا
سرامیکی گذاشته میشود. با قرار گرفتن سر و کاسه مصنوعی در کنار هم مفصل
مصنوعی تشکیل میشود.
تعویض مفصل ران موجب میشود تا درد لگن با منشا مفصل ران از بین برود.
آرتروز و ساییدگی مفصل ران میتواند موجب درد شدید در کشاله ران و لگن شود. جراحی تعویض مفصل لگن و ران میتواند این درد را از بین ببرد.
آرتروز
و ساییدگی مفصل ران موجب محدود شدن حرکات آن میشود. بیمار مبتلا به آرتروز
دچار خشکی مفصلی شده و نمیتواند ران خود را به راحتی حرکت دهد. با
جایگزینی مفصل ساییده شده با یک مفصل مصنوعی حرکات اندام تحتانی بیمار تا
حد زیادی بهبود میابد.
ساییدگی در مفصل ران موجب کم شده ارتفاع سر
استخوان ران شده که نتیجه آن کوتاه شدن اندام تحتانی است. این کوتاهی بعد
از تعویض مفصل از بین خواهد رفت.
آرتروز و ساییدگی مفصل ران میتواند
موجب لنگش بیمار شود. این لنگش به علت درد و کوتاهی اندام و ضعف عضلات لگن
ایجاد میشود. با تعویض مفصل ران لنگش بیمار تا حد زیادی بهبود میابد.
پس
یک جراحی تعویض مفصل ران و لگن میتواند درد و محدودیت حرکتی و کوتاهی پا و
لنگش بیمار را که در اثر آرتروز و ساییدگی مفصل ران ایجاد شده بهبود دهد.
با
کنترل این چهار عامل راه رفتن فرد به حالت طبیعی خود برگشته و این میتواند
تاثیر فوق العاده ای را بر کیفیت زندگی او برجای بگذارد.
بسیاری از مردم و حتی پزشکان فکر میکنند عمل جراحی
تعویض مفصل ران فقط باید در سنین بالا انجام شود. این تفکر چه پایه ای دارد
و تا چه حد درست است. جراحی تعویض مفصل لگن و ران را در چه سنینی میتوان
انجام داد.
تعویض مفصل ران یکی از موفقیت آمیزترین اعمال جراحی در
انسان است. این درمان میتواند بیمار را از درد جانکاهی که مدت ها وی را از
داشتن یک زندگی مولد و شاد بازداشته است برهاند.
عمل جراحی تعویض مفصل لگن و ران از حدود ۷۰ سال قبل معمول شده و بتدریج گسترش یافته و پیشرفت کرد.
در
ابتدا مفاصل مصنوعی لگن که استفاده میشد عمر مفید زیادی نداشته و بعد از
چند سال نیاز به تعویض داشتند ولی بتدریج و در طول دهه های گذشته پیشرفت
های تکنیکی زیادی هم در زمینه طراحی و ساخت مفاصل مصنوعی و هم تکنیک های
جراحی بوجود آمد.
بتدریج عوارض اعمال جراحی تعویض مفصل لگن کمتر شده و عمر مفاصل مصنوعی افزایش پیدا کرد و این روند همچنان به طرف بهتر شدن ادامه دارد.
در سالهایی که عمل جراحی تعویض مفصل ران هنوز در دوران
طفولیت خود بسر میبرد جراحان معمولا در انتخاب بیماران برای عمل جراحی
احتیاط کرده و هر کسی را عمل نمیکردند. بیماران معمولا از افرادی با سن
بالا انتخاب میشدند. علت این انتخاب چند چیز بود
به همین خاطر پزشکان جراح ارتوپد معمولا به کسانی
که در سن جوانی و حتی میانسالی دچار ساییدگی مفصل ران میشدند توصیه میکردند
تا درد ناشی از ساییدگی را تحمل کرده و از دارو استفاده کنند تا وقتی سن
آنها بالاتر رفت عمل جراحی تعویض مفصل لگن را انجام دهند. در این فلسفه و
طرز فکر امروزه تا حدود زیادی تجدید نظر شده است.
همانطور که گفته
شد با پیشرفت های تکنیکی زیادی که در زمینه طراحی و ساخت مفاصل مصنوعی لگن و
در تکنیک های جراحی بوجود آمده بتدریج عوارض اعمال جراحی کمتر شده و عمر
مفاصل مصنوعی افزایش پیدا کرده است و امروزه اعمال جراحی تعویض مفصل لگن و
ران را حتی در جوان های با سن ۱۸-۱۶ ساله هم انجام میدهند.
وقتی مفصل ران دچار ساییدگی و تخریب شده و درد مفصل
موجب شد تا بیمار نتواند زندگی فعال و شادابی داشته باشد میتوان عمل جراحی
تعویض مفصل ران را انجام داد.
منتظر ماندن برای اینکه عمل جراحی در سن بالاتری انجام شود میتواند مشکلاتی را برای بیمار بوجود آورد.
ساییدگی و آرتروز بیماری پیشرونده ای است. متوقف نمیشود و بتدریج موجب میشود تا استخوان های بیمار بیشتر خراب شده و از بین بروند.
هر
چه استخوان های بیشتری در ناحیه مفصل ران از بین میروند انجام عمل جراحی
تعویض مفصل مشکل تر شده و احتمال موفقیت جراحی هم کمتر میشود.
برای
اتصال مفصل مصنوعی به لگن باید استخوان به اندازه کافی در حفره استابولوم و
بالای استخوان ران وجود داشته باشد و وقتی به علت طولانی شدن بیماری این
استخوان ها از بین میروند مشکلات بیشتر میشود
تاخیر در عمل جراحی
موجب بالاتر رفتن سن بیمار میشود و در سنین بالاتر تحمل بدن برای یک عمل
جراحی سنگین کمتر میشود. بیماری های داخلی بیشتر میشوند و احتمال برور
عوارض در سن بالاتر بیشتر میشود
مفصل ران
نتیجه قرار گرفتن سر استخوان ران در حفره استابولوم لگن است. وقتی سر
استخوان ران در خارج از حفره قرار میگیرد به آن دررفتگی میگویند.
این
دررفتگی ها میتواند به علل متفاوتی مانند اختلالات عصبی و عضلانی، عفونت و
یا ضربه ایجاد شوند ولی یکی از علل مهم آن دررفتگی مادرزادی است.
در غالب اوقات دررفتگی مادرزادی مفصل ران کامل نیست که به آن نیمه دررفتگی یا دیسپلازی مفصل ران میگویند. در این وضعیت سر استخوان ران کمی به سمت بیرون و بالا جابجا شده ولی همچنان ارتباط خود با حفره استابولوم را حفظ کرده است.
حفره
استابولوم در این بیماران تغییر شکل داشته و کم عمق تر از معمول بوده و
بجای اینکه بشکل نیمکره باشد کمی کشیده تر و به شکل نیمی از یک تخم مرغ
است.
حرکت سر استخوان ران در این حفره نامتقارن موجب وارد شدن
نیروهای نامتقارن، هم به سر استخوان ران و هم به حفره استابولوم شده و
بتدریج لایه غضروفی این دو از بین رفته و علائم ساییدگی و آرتروز مفصلی
ایجاد میشود. شروع آرتروز همراه میشود با بروز درد و محدودیت حرکتی در مفصل
ران.
در مواردی که دیسپلازی مفصل ران
در زمان کودکی درمان نشود بیمار ممکن است اصلا متوجه وجود آن نگردد. گاهی
اوقات تنها علامت آن ممکن است لنگش مختصری در حین راه رفتن باشد.
بتدریج
و با افزایش سن علائم ساییدگی مفصل شروع شده و بیمار در دهه سوم و چهارم
عمر دچار درد و محدودیت حرکتی و کوتاهی اندام شده و لنگش او شدیدتر میگردد.
در
این مرحله درمان بیمار با استفاده از عمل جراحی تعویض مفصل ران انجام
میشود. با انجام این عمل جراحی درد بیمار از بین رفته و مفصل راحت تر و
روان تر حرکت میکند. کوتاهی اندام بیمار رفع شده و لنگش وی تا حد زیادی از
بین میرود.
تعویض مفصل در بیمار مبتلا به دیسپلازی یا نیمه دررفتگی مادرزادی مفصل ران نیازمند توجه به نکات خاصی است
یکی از راه های درمان بیماری سیاه شدن سر استخوان ران انجام عمل جراحی تعویض مفصل ران است ولی این نوع از درمان چه موقع لازم است و چه کمکی میتواند به درمان بیماری بکند. آیا هر کسی که سر استخوان رانش سیاه شده باید تعویض مفصل بکند و اگر این جراحی را انجام دهد میتواند انتظار چه چیزهایی را داشته باشد.
سیاه شدن سر استخوان ران بیماری است که به علت نرسیدن خون به آن ناحیه بوجود میاید. در بسیاری از موارد علت نرسیدن خون، مصرف داروهای حاوی کورتون مانند پردنیزولون و یا مصرف الکل است.
کسانی که جراحی پیوند کلیه انجام داده اند، بیماران مبتلا به کم خونی داسی شکل، در بیماری کیسون در غواصان و در بعضی حالات دیگر هم احتمال بروز این بیماری زیاد است. البته در مواردی هم هیچ علت زمینه ای برای بروز آن پیدا نمیشود.
در
صورتی که این بیماری در هنگامی که هنوز سر استخوان ران تغییر شکل نداده
تشخیص داده شود ممکن است بتوان با انجام عمل جراحی دکمپرشن جلوی پیشرفت آن
را گرفت.
با این حال وقتی بیماری دیر تشخیص داده شود و سر استخوان
ران تغییر شکل داده باشد معمولا تنها راه درمان درد و محدودیت حرکتی در
بیمار انجام عمل جراحی تعویض مفصل ران است.
این عمل جراحی میتواند درد و محدودیت حرکتی و کوتاهی اندام تحتانی بیمار را برطرف کرده و بیمار را به یک زندگی فعال برگرداند.
پس
هر کسی که دچار نکروز یا سیاه شدگی سر استخوان ران است نیاز به جراحی
تعویض مفصل ندارد. این جراحی تنها در آن دسته از بیماران انجام میشود که سر
استخوان ران تغییر شکل یافته و مفصل ران وارد یک چرخه معیوب تخریب و
آرتروز شده است.
جدای
از منافع زیادی که انجام تعویض مفصل ران برای این بیماران دارد ملاحظات
خاصی باید برای انجام جراحی این بیماران مد نظر قرار گیرد